Oestrogeen en de overgang

Oestrogeen is een verzamelnaam voor de vrouwelijke hormonen. Deze hormonen zijn heel belangrijk voor de gezondheid van de vrouw. Zij zorgen voor de secundaire geslachtskenmerken in de puberteit, zoals borstgroei, schaamhaar en vrouwelijke vormen, maar ook voor de verdere ontwikkeling van de baarmoeder en vagina. In de hersenen zorgt oestrogeen voor de zogenaamde neuroplasticiteit, tijdens de puberteit. Daardoor krijgen meisjes vaak een verbale en communicatieve voorsprong. Oestrogeen zorgt ook voor het uiteindelijk stoppen van de lengte groei in de puberteit.

Beschermende werking oestrogeen

Dankzij oestrogeen hebben de vrouwen op vruchtbare leeftijd minder hart- en vaatziekten. Dat wordt het beschermende “cardio-protectieve” effect genoemd. Tevens zorgt oestrogeen voor de botopbouw door de osteoblasten in het bot te stimuleren en hierdoor de botafbraak en osteoporose tegen te gaan.

Oestrogeen verandert

Oestrogeen wordt in de eierstokken en in de bijnier geproduceerd. De natuurlijke soorten oestrogeen, die het vrouwen lichaam produceert zijn: oestradiol (vooral op vruchtbare leeftijd) , oestriol (vooral in de zwangerschap) en oestron (vooral op oudere leeftijd na de menopauze). Na de menopauze daalt de oestrogeen spiegel plotseling heel sterk. Wanneer na de menopauze de eitjes in de eierstokken van de vrouw op zijn, wordt geen oestradiol meer geproduceerd door de eierstokken. Er wordt nog wel door zogenaamde “perifere conversie” oestron in het vetweefsel gemaakt. Ook de bijnier produceert nog oestrogeen na de overgang.

Klachten en risico’s door laag oestrogeen

Door het verdwijnen van de oestradiol productie uit de eierstokken, loopt de vrouw plotseling meer risico op ziekten vanaf de overgang. De belangrijkste risico’s voor vrouwen na de overgang zijn het risico op hart- en vaatziekten en het overlijden aan een hartaanval doordat de beschermende effecten van oestrogeen wegvallen. Bovendien kan er botontkalking optreden, die tot gevaarlijke heupfracturen op oudere leeftijd kan lijden. De meeste vrouwen krijgen last van overgangsklachten in de overgang. Overgangsklachten kunnen zijn: opvliegers, slaapstoornissen, moeheid, stemmingswisselingen, depressiviteit, spier- en gewrichtspijn, hoofdpijn, vaginale droogheid, vaginale pijn, blaasontstekingen en incontinentie.

Te vroeg in de overgang

Wanner de eierstokken op de vruchtbare leeftijd bij een operatie voor het 40e jaar levensjaar zijn weggehaald, komt de vrouw te vroeg in de overgang. Vroeger was nog niet wetenschappelijk bekend dat men tot minimaal het 50e jaar deze vrouwen beter wel oestrogeen in een geneesmiddel kon geven. Bij veel vrouwen leidde dat vroeger tot meer hartaanvallen. De vrouwen die geen oestrogeen substitutie met een geneesmiddel kregen, bleken bovendien een verhoogd risico op dementie op oudere leeftijd te hebben. Inmiddels is er wetenschappelijk bewijs dat oestrogeen substitutie preventief helpt bij vrouwen die te vroeg in de overgang komen, hetzij natuurlijk, hetzij door een eierstok operatie. Het wordt aanbevolen dit hormoon te substitueren tot de “natuurlijke leeftijd” van de menopauze en dat is ongeveer 50 jaar.

Overgangsklachten: vrouwen lopen (te) lang door

Er is veel discussie over de gunstige preventie van oestrogeen substitutie tussen 50 en 60 jaar of de eerste 10 jaar na de menopauze. Veel vrouwen vragen zich af of zij er vooral goed of juist niet goed aan doen om een paar jaar hormonen te gebruiken. Er is veel angst voor de bijwerkingen van hormonen. Doordat de vrouwen lang in onzekerheid blijven zitten, worden hun overgangsklachten niet op tijd en onvoldoende behandeld.

Oestrogeen bevattende geneesmiddelen worden meestal gegeven om overgangsklachten te verhelpen. Deze geneesmiddelen bevatten “natuurlijke” oestrogenen zoals oestradiol of oestriol. De overgangsklachten reageren meestal gunstig op oestrogeen toediening. Een gunstige bijkomstigheid is daarnaast het preventieve effect van oestrogeen op hart- en vaatziekten, osteoporose en waarschijnlijk dementie, wanneer de oestrogeen behandeling wordt gegeven vroeg in de overgang, d.w.z. de eerste 10 jaar na de menopauze, ongeveer tussen 50 en 60 jaar.

Overgangsklachten vragen om een uitgebreid consult voor met een gespecialiseerde gynaecoloog

De gunstige effecten van oestrogeen bevattende geneesmiddelen enerzijds en de bijwerkingen anderzijds worden altijd zorgvuldig en individueel met iedere vrouw afgewogen. Een uitgebreid consult voor overgangsklachten met een gespecialiseerde gynaecoloog is aan te bevelen aan de vrouwen die een weloverwogen keuze willen maken voor hun gezondheid tijdens de overgang.

Door dr. Magda Armeanu, gynaecoloog

Lees verder over gynaecoloog bij blaasproblemen