Overgang leeftijd: kan je de overgang uitstellen?

‘Hoe zit het met overgang en leeftijd? Kan je de overgang uitstellen? Of de leeftijd van de menopauze beïnvloeden? Bijvoorbeeld door het slikken van de pil? Of omdat je minder menstruaties hebt gehad door zwangerschappen en lang borstvoeding geven? Heeft een gezonde leefstijl invloed? Of is het moment van de laatste eisprong erfelijk?’ Deze vragen ontvingen we van een van onze lezers. Onze gynaecoloog dr. Magda Armeanu geeft antwoord op deze vraag.

De overgang is een periode tussen 40 en 60 jaar. De leeftijd waarop de overgang start en weer voorbij is verschilt per vrouw. Ook zijn er grote verschillen in de mate van overgangsklachten tussen vrouwen. Wel weten we dat 80% van de vrouwen last krijgt van overgangsklachten. U heeft zelf beperkt invloed op de leeftijd waarop uw overgang start.

Het verschil tussen overgang en menopauze

Er is vaak verwarring tussen de begrippen ‘overgang’ en ‘menopauze’. De laatste menstruatie wordt de ‘menopauze’ leeftijd genoemd. De ‘menopauze’ leeftijd is dus pas achteraf vast te stellen. De periode rond de menopauze duurt meerdere jaren en wordt de ‘overgang’ genoemd.

Veranderingen tijdens de overgang

De overgang brengt bij de vrouw een aantal minder gewenste lichamelijke en psychische veranderingen teweeg door de daling van het hormoon oestradiol. De meeste vrouwen krijgen last van opvliegers en slaapstoornissen die vaak jaren duren. Bovendien stijgt het risico op hart- en vaatziekten en botontkalking bij de vrouwen na de menopauze. De vrouwen die te vroeg in de menopauze komen doordat hun eierstokken op jonge leeftijd operatief verwijderd zijn, hebben een groot risico daarop als zij geen hormoon substitutie krijgen tot de leeftijd van de natuurlijke menopauze. Dit is de reden dat er veel onderzoek wordt gedaan om te proberen de leeftijd van de menopauze uit te stellen.

Voorraad eicellen raakt op

Oestradiol wordt in de eierstokken geproduceerd door de eitjes. Het aantal eitjes neemt drastisch af gedurende het leven van de vrouw. Dit proces is niet afhankelijk van het aantal menstruaties, pilgebruik, zwangerschappen, borstvoeding, etc. Voor de geboorte heeft een meisje aanvankelijk 7 miljoen eitjes. Het aantal daalt snel nog voordat er menstruaties zijn. Ten tijde van haar eerste menstruatie (begin van de puberteit) zijn er slechts 400.000 eitjes over. Rond de leeftijd van de natuurlijke menopauze, rond 51 jaar, zijn er waarschijnlijk slechts ongeveer 1000 eitjes over. Het precieze aantal is per vrouw verschillend.

De exacte leeftijd van de menopauze is vooral genetisch bepaald. De voorraad eitjes van een vrouw is dus aan het opraken rond haar 51e jaar. De leeftijd van de laatste menstruatie kan dus onmogelijk eindeloos uitgesteld worden, omdat er op een gegeven moment geen eitjes meer zijn. Alleen de snelheid waarmee de voorraad eitjes afneemt tussen 40 en 50 jaar kan een beetje beïnvloed worden door leefstijl.

Leefstijl die overgang vervroegt

Er is veel wetenschappelijk bewijs dat roken de overgang vervroegt. Roken is schadelijk voor de eitjes, vervroegt de leeftijd van de menopauze en verergert de opvliegers. Dit kunt u natuurlijk beïnvloeden door niet te roken of door lang voor je 40e te stoppen met roken.

Leefstijl die overgang mogelijk iets kan uitstellen

Er zijn mogelijk enige aanwijzingen dat bepaalde voeding de leeftijd van de menopauze iets zou kunnen vertragen. De nieuwste bevindingen zijn recent in 2018 gepubliceerd in de Journal of Epidemiology and Community Health in Engeland. Van de ruim 14.000 vrouwen die 4 jaar lang prospectief vervolgd werden, konden uiteindelijk slechts van 914 vrouwen de gegevens geanalyseerd worden. Deze vrouwen kregen hun natuurlijke menopauze tijdens de onderzoek periode. De vrouwen die meer porties groente en/of meer vette vis aten bleken hun natuurlijke menopauze hooguit 1 tot 3 jaar later te krijgen. De conclusies van dit onderzoek zijn zeer beperkt. Het is ook goed mogelijk dat hele andere factoren een rol speelden bij de latere menopauze van deze vrouwen, want er is niet gekeken hoeveel eitjes de vrouwen hadden tijdens de studie.

Conclusie

De leeftijd waarop de overgang start en weer voorbij is verschil per vrouw en is in beperkte mate te beïnvloeden. Er zijn veel dingen die men nog niet precies weet over de overgang. Hoewel roken een negatief effect en het eten van anti-oxidant rijke voeding een positief effect zou kunnen hebben, wordt de leeftijd van uw overgang en de ernst van uw klachten vooral door de genetische invloed van uw moeder bepaald. Zelfs als u de menopauze leeftijd met 1 a 2 jaar zou kunnen beïnvloeden, uiteindelijk zult u ongeveer de helft van uw leven na de menopauze doorbrengen, met alle mogelijke gevolgen van dien. Daarom is goede voorlichting met advies en begeleiding tijdens de overgang aan te bevelen.

Door dr. Magda Armeanu, gynaecoloog

Lees verder over gynaecoloog bij blaasproblemen